Toplum Çalışmaları Enstitüsü, Türkiye genelinde 2 Nisan 2025 tarihinde gerçekleştirilen “tüketim boykotu”nun etkilerine dair kapsamlı bir rapor yayımladı. Raporda, 2025 yılı itibarıyla çalışan ödemeleri hariç tutulduğunda, bayram öncesi döneme kıyasla tüketim talebinde %26 oranında bir azalma olduğu vurgulandı.
Protestoların Ardından Tüketim Boykotu
İstanbul ve Ankara’daki üniversite öğrencilerinin, İmamoğlu protestolarının ardından başlattığı 2 Nisan’daki tüketim boykotu, Toplum Çalışmaları Enstitüsü tarafından mercek altına alındı. Boykotun etkileri, Google Maps haritalarından alınan yoğunluk verileri, esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan yüz yüze görüşmeler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sağladığı istatistikler ışığında detaylı bir şekilde incelendi.
AVM Yoğunluklarında İlginç Değişimler
Enstitü, boykot sonrası İstanbul ve Ankara’daki alışveriş merkezlerinde yaşanan yoğunluk değişimlerini analiz etti. AK Parti'nin güçlü olduğu ilçelerdeki AVM'lerde, boykotun ertesi günü bir artış gözlemlendi.
İstanbul'un Güngören, Başakşehir ve Esenyurt ilçelerinde bulunan AVM’lerde 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da %3 civarında bir yoğunluk artışı yaşanırken, Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerindeki AVM'lerde bu artış %28'e kadar çıktı. Şişli’deki AVM'de %28.66, Sarıyer’deki AVM’de %14.55 ve Beşiktaş’taki AVM’de ise %13.77'lik bir artış gözlemlendi.
Esnafın Görüşleri: Satışlarda Düşüş
Enstitü’nün raporunun ikinci kısmı, Ankara’daki esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan 384 görüşmenin sonuçlarını ele aldı. Boykotun etkilerini değerlendiren işletme sahiplerinin %56’sı, satışlarda bir düşüş yaşandığını belirtti. Özellikle 11 ve üzeri çalışanı bulunan işletmelerde bu oran %56'ya kadar çıktı.
Maaş Ödemeleri ve Dönemsel Etkiler
Toplum Çalışmaları Enstitüsü, raporunda Merkez Bankası'nın sunduğu ödeme sistemleri istatistiklerini de inceledi. Maaş ödemelerinin dışındaki tüketim verileri ışığında yapılan analizlere göre, bayram dönemi ve maaş ödemelerinin etkisi göz ardı edilse de 2 Nisan boykotunun etkileri, dikkat çekici bir düşüşe yol açtı.
Enstitü, "Bayram ve maaş ödemelerinin tüketim üzerindeki artırıcı etkisine rağmen, 2 Nisan boykotunun tüketimde belirgin bir azalmaya neden olduğu söylenebilir" ifadesiyle, boykotun ekonomik etkilerini inceledi. Ancak, maaş ödemeleri ve dönemsel etkilerin tüketim dinamikleri üzerindeki güçlü etkisinin göz önünde bulundurulması gerektiği de vurgulandı.
